Azrail (Ölüm Meleği)

Kur’an-ı Kerim’de insanların canını almakla görevli melek için “ölüm meleği” ifadesi kullanılmaktadır: “De ki: “Sizin için görevlendirilen ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.” (Secde, 32/11) Bu ayette “öldürme” veya “can alma” fiili bir ölüm meleğine atfedilmişken bir başka ayette ise can alma, sadece bir meleğe değil; birden fazla meleğe nisbet edilmektedir: “…Birinize ölüm geldiği vakit (görevli) elçilerimiz onun canını alır ve onlar görevlerinde asla kusur etmezler.” (En‘âm, 6/61) 

Aslında her şeyin yaratıcısı olan, canları alan, ölümü ve hayatı yaratan Yüce Allah’tır. Nitekim bir ayette “Allah (ölen) insanların ruhlarını öldüklerinde, ölmeyenlerinkini de uykularında alır.” (Zümer, 39/42) buyurulmaktadır. Konuyla ilgili bir rivayette ise Azrail (ölüm meleği), Yüce Allah’ın emri olmadan bir sivrisineğin bile ruhunu alamadığını belirtmektedir. (Taberânî, el-Mu’cemü’l-Kebîr, IV, 220) Bu itibarla ölüm meleği sadece kendisine verilen görevi yerine getirmektedir. 

Azrail’in görevini yerine getirirken başka meleklerden yardım alıp almadığı ya da insanların canını almakla görevli başka meleklerin bulunup bulunmadığı da önemli bir konudur. Çeşitli ayetlerden hareketle birden fazla ölüm meleği bulunduğunu söylemek isabetli olur. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de “Nihayet birinize ölüm geldiği vakit (görevli) elçilerimiz onun canını alır ve onlar görevlerinde asla kusur etmezler.” (En‘âm, 6/61) ve “Sonunda kendilerine melek elçilerimiz, canlarını almak için geldiğinde, “Hani Allah’ı bırakıp tapınmakta olduğunuz şeyler nerede?” derler.” (A’râf, 7/37) buyurularak bu hakikat vurgulanmıştır.

Ölüm melekleri, Azrail’in yardımcıları olarak nitelendirilebilir. Bu meleklerden bir kısmı, müminlerin diğer bir kısmı ise kâfirlerin canlarını almakla görevlidirler. Melekler, müminlerin canlarını, onları incitmeden ve yumuşak bir şekilde alırlar: “Melekler onların canlarını iyi kimseler olarak alırken, “Selam size! Yapmış olduğunuz iyi işlere karşılık girin cennete.” derler.” (Nahl, 16/32) Melekler, kâfirlerin canlarını onlara eziyet ede ede, sırtlarına vura vura ve ahirette karşılaşacakları azabı adeta haber verircesine alırlar: “Melekler, kâfirlerin yüzlerine ve artlarına vura vura ve ‘haydi tadın yangın azabını’ diyerek canlarını alırken bir görseydin.” (Enfâl, 8/50; Muhammed, 47/27)

Buna göre Azrail olarak bilinen meleğin, ruhları almakla görevli melekler topluluğunun başı olduğunu veya meleklerden yardımcılarının bulunduğunu söylemek mümkündür. (Komisyon, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, IV, 352)

Azrail’in veya görevli meleklerin dünyanın farklı bölgelerindeki binlerce insanın canını aynı anda nasıl aldığı Azrail’in emrine verilmiş meleklerle izah edilmektedir. Ayrıca meleklerin sayılarının çokluğu ve hızlı davranabilme kabiliyetine sahip olmaları da bu hususta zikredilen bilgilerdendir.