Eti Yenen ve Yenmeyen Kara Hayvanları

İnsanların yetiştirdiği veya doğada yaşayan hayvanlardan hangilerinin helal olduğu zaten Müslümanlarca bilinmektedir ve ilmihal türü eserlerde ayrıntılı şekilde listelenmiştir. Burada sadece bazı hayvanlara dair temel hükümlere yer verilecektir.

 Domuzun haramlığı Kur’an’ın hükmüyle sabittir. (Mâide, 5/3). Yahudilikte de domuz haram kılınmış, bu konuda Tevrat’ta açık hükümler yer almıştır. (Levililer, 11/7-8; Tesniye, 14/8). Hristiyanlıkta ise domuza yönelik bir yasak yoktur. Eldeki dört İncil’de bu konuda bir hüküm yer almamaktadır. Aslında Hristiyanların da Tevrat’ın hükümlerine uyma yükümlülüğü vardır (Matta, 5/17-18). Ancak Tevrat’taki yasağa rağmen bu hüküm Hristiyanlıkta uygulanmamaktadır. Bu yasağın Pavlus (Saint Paul) tarafından Hristiyanlığın Avrupalı milletlerce kabulünü kolaylaştırmak amacıyla kaldırıldığı düşünülmektedir.

Kur’an’da domuzun ‘rics’ (pislik) olduğunun ifade edilmesi (En’âm, 6/145) ve Hz. Peygamber’in sünnetindeki açıklamalar, domuzun sadece etinin değil kemiği, yağı, sütü dâhil bütününün haram kılındığını göstermektedir. Ayetlerde genellikle etinin zikredilmesi ise en çok faydalanılan kısmının eti olmasıyla ilgilidir. Domuz kaynaklı besin veya katkıların tüketilmesinin kesinlikle haram olduğu konusunda İslam âlimleri arasında görüş birliği vardır. 

Domuzun derisi veya kıllarının eşya olarak kullanımı konusunda ise bazı görüş farklılıkları söz konusudur. Âlimlerin büyük çoğunluğuna göre domuzun derisi veya kılları da necistir ve hiçbir şekilde kullanılamaz. Buna karşılık, bazı âlimlerin gerekli işlemden geçen (tabaklanan) domuz derisinin temiz olacağı görüşünde oldukları nakledilmiştir. Bu âlimler tabaklanan derinin temiz olacağını bildiren hadisin (Müslim, Hayz, 105) domuz derisini de kapsadığı kanaatindedir. Netice olarak, bir zorunluluk söz konusu değilse, çoğunluğun görüşünü esas alarak domuz derisi veya kılları kullanılmış eşya veya kıyafetlerden uzak durmak daha uygundur.

 Genel ilke olarak etle beslenen (etobur) hayvanları yemek haramdır. Yırtıcı kara hayvanları (aslan, kaplan, kurt, sırtlan, ayı), yırtıcı/leş yiyen kuşlar (kartal, şahin, çaylak, kuzgun, akbaba vb.) ile kedi ve köpek bu kapsamda haram kılınmıştır. 

İğrenç tabiatlı, insana pis gelen ve tiksinti veren hayvanları yemek haramdır. Mesela fare, yılan, akrep, sinek vb. böcekler bu kapsamdadır.

Ehlî (evcil) eşek eti ve katır eti haramdır. Hz. Peygamber’in bizzat yasaklaması sebebiyle bu konuda görüş birliği vardır. At eti konusunda ise Kur’an ve Sünnette açık bir delil bulunmamaktadır. Ebu Hanife gibi bazı âlimler “tenzihen mekruh” (helale yakın mekruh) görmüşse de İslam âlimlerinin çoğunluğuna göre at eti helaldir ve hayvanın usulüne uygun kesilmesi (tezkiye) hâlinde yenilebilir. Mekruh görenlerin bu görüşünde atların savaş ve taşımacılık gibi alanlarda çokça faydalanılan bir hayvan olması da etkili olmuştur. Günümüzde atın kullanım alanı daralsa da Anadolu kültürümüzde at etinin yenilmesi konusundaki mesafeli tutum devam etmektedir.

Hayvanların süt ve yumurtalarının hükmü etlerinin hükmüne bağlıdır. Yani eti yenen hayvanların süt ve yumurtaları da helaldir. Bu ilke bütün hayvanlar için geçerlidir. Buna göre mesela atın sütü helalken; eşeğin ve katırın sütü helal değildir, içilemez.