Allah Katında Din İslam’dır

Buraya kadar pek çok şey söyledik. Dinin ne olduğu, ne anlama geldiği, ne işe yaradığı hususunda daha pek çok şey söylenebilir. Akıllara şöyle bir soru gelebilir: Buraya kadar sıralanan bütün bu özelliklerin işaret ettiği bir ideal din var mı? Aslında bu sorunun cevabını  ya açık ya da ima yollu verdik, ancak bir kez daha açık, net ve tereddütsüz bir biçimde cevabımızı burada vermiş olalım: İslam. Bütün bu özellikler özünde sağlam, her türlü rehavetten, gevşeklikten, eğrilip bükülmekten uzak, her türlü eksiklik ve kusurdan salim ve temiz tek din olan İslam dinini anlatır. Hak ve gerçek olan İslam dinini tanımlar ve anlatır tüm bu güzellikler. (Bk. Akseki 2017: 22-23) Yüce Allah, bu ideal dinin, olgunlaşmış, tamamlanmış dinin yalnızca “İslam” olduğunu Kur’an-ı Kerim’de açıkça bildiriyor: “Bugün sizin için dininizi olgunlaştırdım, size nimetimi tamamladım. Sizin için din olarak İslam’ı beğendim.” (Mâide, 5/3)      

Din kavramı ile neyin kastedildiğini, zihinde nasıl bir resmin, bir tasavvurun oluşması gerektiğini de anlatır bütün bu söylediklerimiz. “Her arayan bulamaz ama bulanlar arayanlardır.” sözünün sahibi meşhur İranlı İslam mutasavvıfı Bayezid Bestami (ö. 874) ile bu bahsi burada kapatalım isterseniz. Şöyle der Bestami:

“Başlangıçta şu dört hususta hata yaptım; ben Allah’ı zikrettiğimi, O’nun hakkında bilgi sahibi olduğumu, O’nu sevdiğimi ve aradığımı sanıyordum. Ancak sonunda gördüm ki ben O’nu zikretmeden O beni zikretmiş. Ben O’nu tanımadan önce O beni tanımış. O’nun bana olan sevgisi benim O’na olan sevgimden daha eskiye dayanıyormuş. Ve O’nun beni araması, benim O’nu aramaya başlamamdan önce imiş.” (Finley 2021: 112)

Umutsuzluğa kapılmadan kutsal olanı, mükemmel olanı hayat boyu arayan insan, koca varlık âleminde kendi varlığını tevhidin ışığında bulmak, kavramak ve anlamlandırmak ister. Özünde sevgi ile hayat bulan bu arayış âdeta bir bayrak yarışı gibi nesilden nesile kesintisiz devam eder. İnançta ve dinde, ruhta ve bedende, yerde ve gökte, hayatta ve ölümde, dünyada ve ahirette, duada ve ibadette birlik, bir olmak, tek olmaktır tevhidin anlamı. Dahası fertte ve toplumda çokluğu değil, birliği bulmaktır; ayrışmak değil, sevgi, merhamet ve şefkatle beslenen tek beden, tek ruh olmaktır. (Çağrıcı 2021: 205-206) Tevhidin dininde yani İslam’da insanlığın zirvesini yakalamak, değer vermek ve değerlenmekse amaç, bu arayış ilelebet devam edecektir.