Kurban Çeşitleri

Kurban denince akla ilk gelen, aksine bir kayıt olmadığı sürece kurban bayramında kesilen hayvandır. Bu şekilde belirli bir vakitte, belirli şartları taşıyan ve usulüne uygun olarak Allah rızası için kesilen hayvana “udhiyye” denir. Bizim bu kitapta anlatıp açıkladığımız kurban çeşidi budur.

Hac ve umre ibadeti esnasında Harem’de kesilen kurbanlara “hedy” adı verilir. Koyun, keçi gibi küçükbaş hayvanlardan olan hedy kurbanına “dem”; deve, sığır gibi büyükbaş hayvanlardan olana ise “bedene” denir. Hedy kurbanı, nafile ve vacip olmak üzere ikiye ayrılır. İfrad haccı ya da sadece umre yapanlar yükümlü olmadıkları hâlde isterlerse Allah rızası için nafile kurban kesebilirler. Temettu ve kıran haccı yapanların ise harem bölgesinde şükür kurbanı kesmeleri vaciptir. Hac yasaklarının ihlal edilmesi veya hac ve umrenin vaciplerinden birinin yerine getirilmemesi nedeniyle ceza kurbanı kesmek vaciptir. Hac zamanında ya da hac ayları dışında Harem’de kesilmek üzere adanan kurbanın kesilmesi de aynı şekilde vaciptir.

Dinen yükümlü olmadığı hâlde kişinin Allah rızası için kesmeyi kendisine zorunlu kıldığı kurbana “adak kurbanı” denir. Kişi kurban kesmeyi bir şarta bağlı olarak adamışsa, o şart gerçekleştiğinde adağını yerine getirmelidir. Herhangi bir şarta bağlı olmayan adaklar ise istenilen zamanda yerine getirilebilir. Bununla birlikte ilk fırsatta yerine getirilmesi daha uygundur.

Çocuğun doğumu nedeniyle Allah’a bir şükran ifadesi olarak kesilen kurbana “akika kurbanı” denir. Cahiliye Dönemi’nde yalnızca erkek çocuklar için kesilen bu kurban, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) uygulamasıyla birlikte kız çocukları için de kesilmeye başlamıştır. Akika kurbanının çocuğun doğumunun yedinci gününde kesilmesi ve aynı gün saçlarının tıraş edilerek çocuğa isim verilmesi müstehaptır.

Günümüzde bazı çevrelerde “kabir kurbanı” ya da “ölü kurbanı” diye ölen kimse adına kurban kesenlere rastlanmaktadır. Dinimizde böyle bir uygulama yoktur. Ancak ölen kimsenin buna dair bir vasiyeti varsa yerine getirilir. Bununla birlikte bazı İslam âlimleri sevabı ölene bağışlanmak üzere kurban kesilebileceğini ifade etmişlerdir.